Hoxhe Hasan Tahsini

Hoxhë Hasan Tahsini lindi më 1811 në Ninat afer Sarandës, Shqipëri dhe vdiq më 1881, ishte rilindas, filozof, matematikan, shqiptar. Dijetar i shkallës botërore e dhetar pararojë i Rilindjes Kombëtare, përveç gjuhës amtare, zotëronte edhe disa gjuhë të huaja. Ishte njohës i thellë dhe shtjellues i shkencave të natyrës dhe i atyre shoqërore; vëzhgues dhe shkoqitës i dukurive mbi gjithësinë e rruzullimin, themeluesi dhe drejtuesi i të parit universitet shtetëror në sulltanatin osman si dhe i “Xhemijet-i Ilmijje-i Arnavudijjê” hoqëria e Dijetarëve Shqiptarë apo Kuvendi Shkencor Shqiptar), institucion që u përdor edhe si “Dâr-ul Funùn” (universitet). Kështu, i ndjeri hoxhë Hasan Tahsin efendiu u bë dhe mbeti i pari dhe i vetmi shqiptar që organizoi dhe drejtoi një universitet ndërkombëtar; – atë osman, - si dhe ishte ngritësi dhe drejtuesi i dy nyjeve eprore për diturinë shqiptare: Akademinë e Shkencave dhe universitetin e parë shqiptar në kryeqytetin e atëhershëm të sulltanatit osman, Stamboll. Ai ishte i pari që mbolli dhe përhapi në sulltanatin osman shkencat e natyrës dhe ligjet e gjithësisë e rruzullimit, psikologjinë etj. Por, ishte edhe i pari që mbolli dhe përhapi në masë mendimin e krijimit të shtetit të pavarur shqiptar. Në historinë e kulturës shqiptare të Rilindjes Kombëtare, Hasan Tahsini ka hyrë si një nga figurat më të shquara të shekullit të XIX, kurse në historinë e shkencës turke, si më i larti ndër të lartët dhe, në historinë e ar...simit të lartë të Turqisë, si Rektori i parë i Universitetit të Stambollit, si ligjëruesi i parë në shkencat sociale e ato natyrore. Tahsini punoi për alfabetin shqip dhe donte ta kishte të ndryshëm nga alfabetet e gjuhëve të tjera për të treguar personalitetin e popullit të tij. Tahsini qe mësues i Abdylit, Naimit e Samiut, Vaso Pashës, Jani Vretos, Ismail Qemalit e Daniel Oparakut.

I ati i tij, Osman efendi Rushiti, - njëri prej të diturve në sulltanatin osman, - ishte nga fshati Ninàt, ndërsa për vet të ndjerin h. Hasan Tahsini, në asnjë nga burimet e kohës, të gjetura deri më sot, nuk shënohen as vendlindja e as datëlindja e tij. Bashkëfshatarët: Faslli Nuri Cenia, Merso Birbil Xhafo Kasimi, Musa Shero Musa Sherifi dhe mësuesi Qemal Ismail efendi Mudêja më kanë thënë se Osman efendiu, familjen e mbante përherë pranë vetes, në vend-emërimet me detyrë dhe se të bijtë i mësonte vetë. Rrjedhimisht, mos-gjetja e shënuar në ndonjë dokument e vendlindjes dhe e datëlindjes. vjen nga mungesa e amëzës së shkollës fillore dhe asaj të mesme. Shemsuddin-Sami Frashëri, nxënësi i tij më i afërt shkroi, dijetari vdiq në moshën 70 vjeç, e dhënë kjo e rrumbullakosur, pa përmendur burimin ku e gjeti. Ndërsa Lemى Elbىri në “Ajllëk Ansiklopedisى”, (Nr. 51, Istambul, korrik 1948, fq. 1486), shkruan se Hasan Tahsini lindi në vitin 1813. Datëlindjen e tij s’ e përcakton me përpikëri as akademiku enciklopedist, Mahmut Kemal Inali, Ky, në veprën e vet “Son آsër Tyrk Shairlerى”,(Vjershëtarë turq të qindvjeçarit të fundit), Cüz: X, Istambul 1970, fq. 1833, shkruan: “Tahminen 1813 (1228 H.) de اamlëk dahilinde Filât kazasë kِylerinden birinde dogdu”: (Hamendësisht lindi më 1813 (1228 H.) në njërin prej fshatrave të n/prefekturës së Filatit të اamërisë). Deri kur ushtria osmane shembi shtetin gjysmë të pavarur të drejtuar nga Ali Pashë Tepelena (janar 1822), –pra, kur ai ishte rreth 10 vjeç, - qëndronte pranë të atit, me shërbim në Prévez. Nga ai vit e deri në vitin 1831 kur shembën edhe vilajetin shqiptar të Shkodrës, Tahsini qëndroi në Shkodër, ku i ati i tij qe marrë në shërbim nga Mustafa Pashë Bushati. Kjo gjë Osman Efendiun e detyroi të zbriste në Berat, ku e emëruan myfti të qarkut (Mytesarrëfllëkut). Në Ninat Hoxha Tahsini shkoi kur i vdiq i ati, ku doemos që iu desh të merrej me bujqësi, si tërë bashkëfshatarët e vet. Mirëpo, në kokën e tij vlonin gjykime të tjera. Pas rreth tre muajsh, i vëllai, hoxhë Malىqi, - që i dalloi synimet e tij, - një ditë nga ditët i tha: “Pa pse mo vllâ të ka ngënë sorra trùt e të ka marrë koka êr. Kërkon të marriç sît e tû e të veç prapa diellit. Ne kemi mâll e gjë më shumë nga të tërë. Pse do që t’u ktheç krehet e të humbeç në anë të dun-jâs?!”. Hasani iu përgjigj qetë-qetë: “U do vete për kërkim nëpër udhën e glatë për të gjetur diturى, atë që e bën njeriun njerى...Mallin e gjërin t’i kam falur, me bâr e me gjethe”. (I. D. Hoxha, “Hoxhë Hasan-Tahsin Efendiu”, T., 1998, fq. 13-14). M. K. I. thotë edhe: “Evvelâ babasëndan taallüm etdى. Sonra Istanbul’a geli”. (Së pari, u stërvit nga i àti, pastaj erdhi në Stamboll). Pra, meqë mësimet e para i pati marrë nga i ati, – kur qe drejtor arsimi në qarqe e kur ishte myfti, - vetëkuptohet se i ka munguar amëza shkollore. Prof. Gostivàras, i ndjeri Hasan Kaleshi, në veprën e vet “Kontributi i Shqiptarëve në Dituritë Islamike” (Rijàd, 1412 H (1992, fq. 70) shkruan: “Lindi më 1812”. Pleqësia e Shoqatës Kulturore Shqiptaro-Turke “Hasan-Tahsini”, në një mbledhje të posaçme, pasi shqyrtoi çdo burim të shkruar dhe gojor, pranoi si të dhënën më bindëse atë të prof. H. Kaleshit. Në Stamboll ai shkoi në moshë të pjekur, ndoqi mësimet në medresenë “Fatih”. Ku, ngaqë shkëlqente, drejtori-dijetari me emër, hoxhë Mustafa ef. prej Vidىni¹– i dha edhe mësime të veçànta dhe cilësimin: “Tahsin” (I pëlqyeshëm, i lëvduar, shembullor). Andej e mbrapa u quajt me emrin e përngjitur: “Hasan-Tahsin”. Si mirënjohje dhe falënderim për mësuesin dhe vlerësuesin e vet, vdekjen e dije-dhënësit të tij, hoxhë Hasan-Tahsin efendiu e përjetësoi me këta vargje: U shkrua me lotët e Tahsىnit: vdiq dijetari filozof prej Vidىnit. Në përfundim të studimeve, Tahsinin e emëruan muderriz (mësimdhënës) të filozofisë dhe të matematikës në po atë medresé.

Studimet në Paris Redakto
Kur qeveria osmane e pa të domosdoshme çeljen e universiteteve në sulltanatin osman, një nga të dy të zgjedhurit e dërguar prej saj në Paris, për t’u pajisur me dituritë e nevojshme shkencore, ishte hoxha Tahsini. Njoftimi qeveritar u shpall në fletoren zyrtare “Xheride-i Havadis”, datë 14. Xhemadi-ul-àhër 1273 H.(10.X.1857): “...Ka dalë dekret mbretëror që urdhëron të dërgohen në Paris Lartësitë e Tyre, Tahsin Efendiu dhe Selim Efendiu, dy prej myderrizëve të nderuar, për të mësuar studentët e dërguar në Paris nga zyrat e shkollat mbretërore si edhe për t’ua mësuar gjuhën e bukur turqisht nënshtetasve të krishterë të mbretërisë osmane që ndodhen në Paris. Së fundi, për të studiuar edhe ata të dy disa shkenca që do të mësohen në universitetin që është gati për t’ u hapur”. Meqë dituritë e tyre nuk mjaftonin për fillimin e studimeve atje, Selim Efendiu u kthye në detyrën e lënë të zëvendës ministrit të parë të arsimit, kurse Tahsini qëndroi në Paris dhe filloi gërmimet nëpër bibliotekat e atjeshme.. Brenda një viti ai arriti të fitonte tërë dituritë e nevojshme dhe u regjistrua në fakultetin e shkencave të natyrës. Madje, duke vazhduar studimet në të, ndoqi si i jashtëm studimet edhe në fakultete të tjerë. Bashkëkohës të tij, në veprat e tyre, theksojnë se ai përsosi frëngjishten dhe u thellua në fizikë, matematikë, kimى, biologji, filozofى, fiziologji, botanىkë, gjeologjى, shkencat shoqërore, e sidomos në filozofى, gjithësi e yjësى e psikologjى. M. K. I. Në faqen 1834 thotë se në mbarim të universitetit, e emëruan imam të ambasadës. Vlen të përmendet se ai Parisin e vlerësoi, jo vetëm për dituritë që lëvroheshin atje, por edhe për bukuritë e pashoqe të tij, gjë të cilën ai e endi dhe e pasqyroi në këta dy vargje: Në qoftë se ke mënd dhe je i zgjuar, ore zotërى, shko në Parىs! Ata që nuk shkojnë në Paris, s’quhen se kanë ardhur në botë.

Në mesin e shkurtit 1868 Tahsini u kthye në Stamboll, në përbërjen e grupit qeveritar që shoqëroi kufomën e ish- Kryetarit të Këshillit të Lartë të sulltanatit osman, Mehmed-Fuad Pashait; ai më 11 të atij muaji vdiq në spitalin e Nisës (Francë), ku qe dërguar për shërim. Oborri dhe Porta e Lartë, Tahsinin e ngarkuan me ngritjen dhe drejtimin e universitetit, për çeljen e të cilit kishin vendosur që në vitin 1866, (Maarif Nezaret-i Teshkilat-i) dhe (Tyrk Tarih Ezxhymém Mexhmuasى, Nr. 17(94), 1927), po deri atëherë s’ishte gjetur ende njeriu i duhur. Doemos që në atë sulltanat gjendeshin plot dijetarë, mjaft të zotë, po jo “Tahsىn”. Dijetari i ndritur arriti që të gjente mësimdhënësit e aftë prej kombesh të ndryshëm, asokohe brenda sulltanatit osman: Ai, gjithashtu, ndërmjet një deti talebêsh të diplomuar nëpër medresetë osmane, zgjodhi studentët e përshtatshëm; dhe – siç dëshmon Shemsuddin-Sami Frashëri, - “ditën e caktuar, në pallatin “Nana Mbretëreshë” çeli me aq madhështi universitetin e parë në sulltanatin osman”. Në fjalimin e rastit, me zërin e tij kumbues para studentëve dhe të pranishmëve të tjerë, ai shpalli programin mësimor-shkencor që kishte parashikuar të zbatohej në atë qendër dijesh. M. K. INALI në faqen 1834 të “Son آsër Tyrk Shairlerى” thotë se Tahsin Efendiu, veç drejtimit të universitetit, jepte edhe mësime mbi filozofinë, yjësinë, gjithësinë e pambarim të “Botës së Madhe” dhe të “Botës së Vogël” e kiminë.

Wikipedia
 
Last edited by a moderator:
Titulli: Hoxhe Hasan Tahsini

Mendoj: (se mos na e merrni si urdher) Se e udhes do ishte:

Kur te hapesh teme per nje personalitet hape per ate mos e njollos me dyshimet e tua ne kryefaqe te shkrimit!
Nese do te debatojme mbi muslimanet e atehershem e te sotcem, mes nje myslimani shqiptar dhe nje Shqiptari mysliman hap teme o vella e debatojme sa te duash!
Nese me ate do te ulesh shqiptaret musliman te sotcem, dhe se ka dallim mes nje muslimani shqiptar dhe shqiptari musliman i thone: tja fusesh kodra pas bregu!

Dhe sa per rikujtese te cdokujt, para ca ditesh mbyllem temen e Aguron sepse paragjykonte shumicen Shqiptare se ne (shqiptaret) urrejme kosovaret. Nuk shoh asgje ndryshe kur hapesi ne teme thote: "shumica e hoxheve sot qe jetojne ne Shqiperi e Kosove por me mendje e me zemer Jane ne Stamboll." Hapesi i temes ishte i pari qe kerkoi mbylljen e temes para ca ditesh!
What goes around comes around guys! Remember that!


Sa per hoxhen te cilit i eshte njollosur tema fatkeqesisht!

Ishte nje nga pishtaret qe dhane per kete atdhe, nje shqiptar sh i mire, nje fetar/musliman sh i mire, nje burre sh i mire!
 
Titulli: Hoxhe Hasan Tahsini

Pajtohem plotesisht me ju, Soul !
 
Titulli: Hoxhe Hasan Tahsini

[MENTION=13444]Soul[/MENTION],
Ti parimisht ke te drejte qe tema duhet hapur sic eshte dhe komentet me poshte.Keshtu qe Nese deshiron Mund te marresh fjalet e Mia e ti vesh si koment.
Por......kjo teme s'ka krahasim me ate qe u mbyll para pak ditesh.Ajo ishte aludim i gjalle pa shembuj dhe e pabaze.
Kjo teme eshte shembull i gjalle i jetës se nje Hoxhe patriot shqiptar, sic Jane shembuj hoxhallaret e ndryshem sot qe interpretojne historine sipas syrit te Turqisë.Keshtu qe krahasim yt eshte i pavend, totalisht i pavend.Nese do emra mbiemra hoxhesh qe 'mendojne' njelloj turku ti jap, me bej nje ze.

Me pelqen qe ti gjithmone jep mendimin tend per cdo gje por ti nuk mundesh dhe nuk perfaqeson te gjithe myslimanet e devotshem te forumit.Keshtu qe Nese them dicka te bazuar ne fakte ti mos e merr personalisht.
[MENTION=13]Loverboy[/MENTION],
Eshte kollaj ti besh like Soulit dhe mire ben sepse ajo e meriton, pak me e veshtire eshte te kesh mendimin tend!
Mua personalisht ne shume tema me mungon mendimi dhe qendrim yt.
Kjo s'do te thote qe je i detyruar ti pergjigjesh cdo teme, kjo do te thote qe mendimi yt eshte gjithmone i mirepritur :)
 
Titulli: Hoxhe Hasan Tahsini

Atehere me lejen tende, une po e heq parantezen e fillimit dhe po e shtoj si koment. (do ti dergoj ty fjalet e tua dhe mund ta vesh ti komentin vete)
Nuk dua te ndalem ne diskutime me shume pasi do dalim nga tema, dhe s'ka lezet. Ndonese me peshe njesoj apo jo, analogjia (sipas meje) qendronte!

Faleminderit per mirekuptimin!
 
Titulli: Hoxhe Hasan Tahsini

Kam permendur diku qe rilindasi im i preferuar eshte Hoxha Tahsini.
Ai eshte deshmi e gjalle e atdhedashurise per Shqiperine edhe pse mbajti grada shume te larta ne perandorine osmane.

Hoxhe si ky s'kane pasur e s'do kene me Shqiptaret.


Jetoi ne Stamboll por mendja dhe zemra i punuan per Shqiperine, jo si shumica e hoxheve sot qe jetojne ne Shqiperi e Kosove por me mendje e me zemer Jane ne Stamboll.


Ka qene mesuesi i vellezerve Frasheri dhe Ismail Qemalit nder te tjere!!!!
 

Konkursi Letërsisë

  • 1-Kur flet shpirti.

    Votat: 6 27.3%
  • 2-Buzëqeshje Maskuar.

    Votat: 12 54.5%
  • 3-Jam femër.

    Votat: 2 9.1%
  • 4-Je ti Nënë.

    Votat: 1 4.5%
  • 5-Ne duart e kohes.

    Votat: 1 4.5%
Back
Top